De eikenprocessierups komt zowel in Vlaanderen als in Wallonië voor. Het is een zeer allergeen en irriterend beestje. Hoe herken je het? Welke risico’s loop je en hoe moet je reageren?
Wat zijn de gezondheidsrisico’s?
De eikenprocessierups is sinds enkele jaren in België opgedoken, eerst in Vlaanderen en vervolgens in het zuiden van het land. Gezien de risico’s voor de gezondheid van mens en dier hebben milieuspecialisten een reeks aanbevelingen gedaan om de verspreiding ervan in te dijken.
Eikenprocessierupsen hebben miljoenen brandharen met weerhaken die het insect ter verdediging gebruikt tegen zijn natuurlijke vijanden, zoals insecteneters. Vervolgens neemt de wind de brandharen mee en kunnen ze voor heel wat hinder zorgen, zelfs tot op 500 meter van het nest. Deze haartjes zijn bijzonder irriterend en kunnen allergieën, astma en zelfs een levensbedreigende anafylactische shock veroorzaken. Het insect kan zelfs pijnlijke netelroos (rode huiduitslag) veroorzaken die gepaard gaat met hevige jeuk.
Huisdieren en vee zijn eveneens mogelijke slachtoffers van deze rups als ze ermee in contact komen. In ernstige gevallen kunnen de haartjes blindheid veroorzaken. De processierups is dus schadelijk voor mens en dier.
Herkennen van de processierups
Processierupsen verzamelen zich in de buurt van eiken- en dennenbomen en voeden zich met de bladeren en naalden. Ze leven altijd in kolonies.
Het bijzondere kenmerk is dat ze zich in lange rijen over de boom verplaatsen. Ze hebben een lichaam met een bruine of zwarte kop en witte flanken met lange zilverachtige haren en worden tot 5 cm groot.
De nachtvlinder legt tussen half juli en augustus van 30 tot 300 eitjes. Overdag, als ze zich niet voeden, bevinden de rupsen zich in zijden nesten op de stam of op dikkere takken van de boom. Ze blijven actief tot eind juli en verpoppen tussen eind juli en eind augustus tot vlinders.
Een processierups herkennen is niet altijd gemakkelijk, je moet natuurlijk vermijden ze aan te raken. Verschillende aanwijzingen kunnen je waarschuwen:
- de aanwezigheid van een zijdeachtig nest aan de boom,
- een optocht van rupsen en de aanwezigheid van haren op hun lichaam, alsmede de karakteristieke bruingrijze tot blauwgrijze kleuren van de rupsen.
- hun aanwezigheid op een eik (als de rups aanwezig is op een andere boomsoort, op een haag of een tuinhuisje is het waarschijnlijk geen eikenprocessierups)
- een hevige irriterende ontstekingsreactie na contact.
Aarzel niet om er een expert bij te halen. Er is een lijst van bedrijven gespecialiseerd in uitroeiing van eikenprocessierupsen beschikbaar op wespennest.vlaanderen
Hoe reageren in geval van contact?
Het antigifcentrum heeft een reeks adviezen opgesteld die je moet opvolgen in geval van een allergische reactie na contact met de rupsen. Dit advies is beschikbaar op: antigifcentrum.be/natuur/dieren/eikenprocessierupsen
Bij contact met de huid moet je bijvoorbeeld onmiddellijk alle kleding uittrekken, liefst met handschoenen, je huid grondig met water en zeep wassen en je haar borstelen om eventueel achtergebleven rupsharen te verwijderen.
Antihistaminica kunnen afdoende verlichting brengen, maar na meerdere contacten met het insect kunnen de reacties nog verergeren. Als je ogen geraakt zijn is het aangeraden om na grondig spoelen een oogarts te raadplegen. Zo is een medisch onderzoek noodzakelijk als de ademhalingswegen of het maag- darmkanaal aangetast zijn. In geval van ernstiger symptomen zoals duizeligheid of flauwvallen moet je onmiddellijk naar het ziekenhuis gaan.
Preventiemaatregelen
De uitroeiing van het nest zodra het wordt ontdekt, idealiter in april-mei, blijft de enige doeltreffende oplossing. Alle deskundigen stellen dat we niet moeten proberen zelf een nest uit te roeien. Het wegvliegen en verstrooien van de brandharen kan snel gebeuren (bijvoorbeeld door het gebruik van een hogedrukreiniger) en brengt gezondheidsrisico’s met zich mee. Het is ook mogelijk dat een nest niet volledig is uitgeroeid. Je moet dus echt beroep doen op specialisten.
Tot eind mei kan soms nog worden gekozen voor het gebruik van insecticiden of biociden, maar daarna blijft de rups, zelfs dood, irriteren door de verplaatsing van de haartjes in de lucht.
Als je een nest ontdekt, breng dan eerst de milieudienst van je gemeente of stad op de hoogte. Deze zal je adviseren. In sommige hulpverleningszones heeft de brandweer een speciale opleiding gevolgd en is ze bevoegd om in te grijpen. Merk op dat op een privéterrein de eigenaar verantwoordelijk is om het nest op eigen kosten te laten vernietigen.
Ten slotte is het aangeraden om, als je de minste twijfel hebt over de aanwezigheid van eikenprocessierupsen in de buurt, je wasgoed van mei tot september niet buiten te drogen en om de groenten uit je tuin zorgvuldig te wassen. Geef het gazon water voor je gaat maaien om te voorkomen dat brandharen rondvliegen en houd kinderen en dieren altijd uit de buurt van bomen die door processierupsen zijn aangetast.
